শতাব্দ ষ্টাফ ৰিপ’ৰ্টাৰ, ২৭ অক্টোবৰ : কৃষি বিজ্ঞানৰ উন্নতিৰ দিশত আন এক পদক্ষেপ। পৰিৱেশ মন্ত্ৰালয়ৰ জেনেটিক ইঞ্জিনিয়াৰিং মূল্যায়ন সমিতি বা GEAC-এ DMH বা ধাৰা সৰিয়হ হাইব্ৰিড-১১ প্ৰস্তুত কৰিছিল। ইয়াৰ লগে লগে ভাৰতে প্ৰথমটো জিনীয় পৰিৱৰ্তিত খাদ্য শস্যৰ পৰীক্ষাত এখোজ আগবাঢ়িছে। DMH (Dhara Mustard Hybrid)-11 হৈছে দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ বিজ্ঞানীৰ এটা দলে প্ৰস্তুত কৰা জিনীয়ভাৱে পৰিৱৰ্তিত সৰিয়হৰ সংকৰ। কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে তেওঁলোকক আৰ্থিকভাৱে সহায় কৰিছে। জিইএচি, বিশেষজ্ঞ সমিতিৰ প্ৰতিবেদন আৰু জৈৱ প্ৰযুক্তি বিভাগ আৰু কৃষি গৱেষণা আৰু শিক্ষা বিভাগৰ পৰা লাভ কৰা মতামত আলোচনা কৰা হয়। তাৰ পিছত আইচিএআৰৰ নিৰ্দেশনা অনুসৰি বীজ উৎপাদন আৰু পৰীক্ষাৰ বাবে সৰিয়হৰ সংকৰ ডিএমএইচ-১১ ব্যৱহাৰিক প্ৰয়োগ কৰাটো বাঞ্ছনীয়। ইয়াৰ বাণিজ্যিক মুক্তিৰ পূৰ্বে অন্যান্য বিষয়সমূহ চাবলৈ অনুৰোধ জনোৱা হৈছে। বিশেষজ্ঞ সমিতিৰ প্ৰতিবেদনত জিনীয়ভাৱে পৰিৱৰ্তিত সৰিয়হৰ মৌমাখি আৰু অন্যান্য পৰগাছাৰ ওপৰত প্ৰভাৱৰ বিষয়ে প্ৰমাণ পৰীক্ষা কৰা হৈছিল। এই পৰীক্ষাৰ ব্যৱহাৰিক প্ৰয়োগ অতি প্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচিত হৈছে। কমিটীয়ে নিজৰ প্ৰতিবেদনত উল্লেখ কৰিছে যে মৌমাখি আৰু অন্যান্য পৰাগায়নকাৰীৰ ওপৰত বিৰূপ প্ৰভাৱ পৰা যেন নালাগে। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মঞ্চত উপলব্ধ বৈজ্ঞানিক প্ৰমাণৰ মূল্যায়ন আৰু সংশ্লিষ্ট মন্ত্ৰালয়ৰ পৰামৰ্শৰ ভিত্তিত এই সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰা হৈছে। জিইএচিক জিই সৰিয়হৰ ব্যৱহাৰিক প্ৰয়োগ বিবেচনা কৰি আইচিএআৰৰ নিৰ্দেশনা অনুসৰি ইয়াৰ অধিক মূল্যায়ন কৰিবলৈ অনুৰোধ জনোৱা হৈছে। কমিটীয়ে একে সময়তে মৌমাখিৰ ওপৰত জি ই সৰিয়হৰ প্ৰভাৱৰ ক্ষেত্ৰ প্ৰদৰ্শনী বিশ্লেষণৰ পৰামৰ্শ দিয়ে। ভাৰতীয় কৃষি-জলবায়ুৰ অৱস্থাৰ বাবে বৈজ্ঞানিক প্ৰমাণ উৎপাদন কৰিবলৈ আৰু সতৰ্কতামূলক ব্যৱস্থা হিচাপে দুবছৰৰ ভিতৰত আইচিএআৰৰ তত্বাৱধানত নতুন পৰীক্ষা আৰু পৰৱৰ্তী পৰ্যায়ৰ পৰীক্ষামূলক ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিব পাৰি।
* ধাৰা সৰিয়হ হাইব্ৰিড-১১
ৰাষ্ট্ৰীয় দুগ্ধ উন্নয়ন ব’ৰ্ড (এনডিডিবি) আৰু দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ে যৌথভাৱে জি এম সৰিয়হৰ পেটেণ্ট লাভ কৰিছে। উল্লেখযোগ্য যে পঞ্জাৱ, হাৰিয়ানা, ৰাজস্থান আৰু মধ্যপ্ৰদেশৰ প্ৰায় ৬০ লাখ কৃষকে প্ৰায় ৭০ লাখ হেক্টৰ মাটিত সৰিয়হৰ খেতি কৰে। যদিও বিশ্বৰ গড় উৎপাদন প্ৰতি হেক্টৰত তিনি টন পৰ্যন্ত হয়, ভাৰতত প্ৰতি হেক্টৰত উৎপাদন এক টনৰ অলপ বেছি। ইয়াৰ কাৰণ মূলতঃ অপতৃণৰ উপদ্ৰৱ। খবৰ অনুসৰি শস্যৰ ক্ষতিৰ ৩০ শতাংশ পৰ্যন্ত অপতৃণৰ ফলত হয়। ধাৰা সৰিয়হ হাইব্ৰিড-১১ত এই সমস্যা এতিয়াও দেখা পোৱা নাই। কিন্তু পৰিৱেশ বিশেষজ্ঞসকলে হাইব্ৰিড সৰিয়হৰ ব্যৱহাৰিক প্ৰয়োগৰ বিৰোধিতা কৰি কয় যে ই শস্যৰ জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ প্ৰতি ভাবুকি কঢ়িয়াই আনে আৰু দীৰ্ঘকালীনভাৱে খাদ্য সুৰক্ষা বিপন্ন কৰে। বিশেষজ্ঞসকলে দাবী কৰিছে যে হাইব্ৰিড সৰিয়হে মৌমাখি আৰু আন পৰাগনকাৰীক ক্ষতি কৰিব পাৰে। এই বিষয়ত কোনো নিৰ্দিষ্ট গৱেষণা কৰা হোৱা নাই। বতাহ আৰু পোক-পৰুৱাৰ দ্বাৰা সৰিয়হৰ পৰাগ যোগ হয়। সেয়েহে সঠিক পৰীক্ষা নকৰিলে ভাৰতত সামগ্ৰিকভাৱে সৰিয়হৰ উৎপাদন দূষিত হ’ব পাৰে।
