শতাব্দ ষ্টাফ ৰিপ’ৰ্টাৰ, ২৩ জুলাই: অৱশেষত ২২ জুলাই শুকুৰবাৰে তুৰস্কৰ ইস্তানবুলত ৰাছিয়া আৰু ইউক্ৰেইনৰ উপৰি ৰাষ্ট্ৰসংঘ আৰু তুৰস্কই স্বাক্ষৰ কৰা এক চুক্তিত উপনীত হয়। ইস্তানবুলত ৰাছিয়াৰ হৈ এই চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰে প্ৰতিৰক্ষা মন্ত্ৰী শ্বোইগুৱে। ইউক্ৰেইনৰ প্ৰতিনিধি দলটোৰ নেতৃত্বত আছিল আন্তঃগাঁথনি মন্ত্ৰী অলেক্সান্দ্ৰ কুব্ৰাকভ। এই চুক্তিৰ অধীনত ৰাছিয়াই কৃষ্ণ সাগৰ অৱৰোধ শিথিল কৰি ইউক্ৰেইনৰ পৰা জাহাজযোগে খাদ্য ৰপ্তানিৰ অনুমতি দিব। তুৰস্কই কয় যে, এই চুক্তিয়ে কেৱল ইউক্ৰেইনলৈ নহয়, কৃষ্ণ সাগৰৰ জৰিয়তে ৰাছিয়ালৈও খাদ্য ৰপ্তানিৰ সুবিধা প্ৰদান কৰিব। যুদ্ধ আৰম্ভ হোৱাৰ পাঁচ মাহৰ পাছত ৰাছিয়াই ইউক্ৰেইনৰ উপকূলৰ কৃষ্ণ সাগৰত নৌসেনা অৱৰোধ কৰি ইউক্ৰেইনৰ ৰপ্তানি বন্ধ কৰি দিছিল। ৰপ্তানিৰ বাবে সমগ্ৰ ইউক্ৰেইনৰ গুদামত বহু শস্য পৰি আছে মাহৰ পিছত মাহ ধৰি। কৃষ্ণ সাগৰৰ উপকূলৰ ওডেছা বন্দৰৰ গুদামত প্ৰায় ২০ লাখ টন খাদ্য শস্য মজুত কৰা হৈছে। এইবোৰ এতিয়া আফ্ৰিকা আৰু মধ্যপ্ৰাচ্যৰ খাদ্যৰ অভাৱত ভোগা দেশলৈ ৰপ্তানি কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে। কিন্তু ৰাছিয়া আৰু ইউক্ৰেইনৰ মাজত হোৱা অনাস্থাৰ মাত্ৰাই পৰ্যবেক্ষকসকলক উদ্বিগ্ন কৰি তুলিছে যে, এই চুক্তিখনে অৱশেষত কিমান ভালদৰে কাম কৰিব আৰু ই কিমান দিনলৈ চলিব। বিবিচিৰ কূটনৈতিক সংবাদদাতা পল এডামছে কয় যে কাগজত এই চুক্তি সকলোৰে বাবে এক ডাঙৰ খবৰ। পাঁচ মাহৰ পাছত ইউক্ৰেইনে খাদ্য ৰপ্তানিৰ সুযোগ লাভ কৰিছে। ফলত ইউক্ৰেইনৰ ঘেঁহু আৰু তৈলবীজৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল দেশসমূহ কিছু পৰিমাণে জীয়াই থাকিব। চুক্তি হ’ব বুলি নিশ্চিত হোৱাৰ কিছু সময়ৰ পাছতে বিশ্বৰ বজাৰত ঘেঁহুৰ দাম যথেষ্ট হ্ৰাস পালে। ৰাছিয়াই নিজৰ খাদ্য ৰপ্তানিতো কিছু সুবিধা পাব। তাতোকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ’ল ৰাছিয়াই খাদ্যক অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰি বহু দেশত দুৰ্ভিক্ষৰ সৃষ্টি কৰিছে বুলি উত্থাপিত অভিযোগ খণ্ডন কৰাৰ সুযোগ পাব ৰাছিয়াই। কিন্তু পল এডামছে কয় যে যিকোনো সময়তে এই চুক্তিখন ভংগ হোৱাৰ আশংকা আছে। প্ৰথমতে, ইউক্ৰেইনে কৃষ্ণ সাগৰৰ উপকূলৰ বৃহৎ অঞ্চলত খনন কৰিছে যাতে ৰাছিয়াই সাগৰৰ মাজেৰে সৈন্য গোট সৰবৰাহ কৰিব নোৱাৰে। এতিয়া তেওঁলোকে জাহাজসমূহে ডক কৰিবলৈ সাগৰত মাইনমুক্ত ‘নিৰাপদ পথ’ নিশ্চিত কৰিব লাগিব। ইউক্ৰেইনে আশংকা কৰিছে যে এনে কৰিলে ভৱিষ্যতে ৰাছিয়াৰ সেনাই ইয়াৰ সুবিধা ল’ব পাৰিব। ২১ জুলাইৰ নিশা ইউক্ৰেইনৰ বৈদেশিক মন্ত্ৰালয়ে এক বিবৃতিত কয় যে, দক্ষিণ ইউক্ৰেইনৰ নিৰাপত্তা আৰু কৃষ্ণ সাগৰত ইউক্ৰেইনৰ সেনাৰ ‘শক্তিশালী সামৰিক স্থিতি’ অব্যাহত থকাৰ নিশ্চয়তা প্ৰদান কৰিলেহে তেওঁলোকে এই চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰিব। আনহাতে ৰাছিয়াৰ চৰ্ত যে ইউক্ৰেইনে খাদ্য ৰপ্তানিৰ বাদে কোনো ধৰণে সাগৰৰ জৰিয়তে অস্ত্ৰ আনিব নোৱাৰিব। ইউক্ৰেইনৰ বন্দৰলৈ যোৱাৰ ক্ষেত্ৰত জাহাজ কোম্পানীসমূহ কিমান আগ্ৰহী হ’ব, সেই সম্পৰ্কেও সন্দেহ আছে। কাৰণ, সাগৰত থকা এখন জাহাজত বিস্ফোৰণ হ’লেই এই চুক্তি ভংগ হ’ব।
