সন্ত্ৰাসবাদৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধত আমেৰিকাৰ বৃহৎ সফলতা। জনা গৈছে যে যোৱা সপ্তাহৰ শেষৰফালে আমেৰিকাই আফগানিস্তানত ড্ৰ’ন আক্ৰমণ চলায় আৰু সেই আক্ৰমণত আল কায়দাৰ নেতা আয়মান আল জাৱাহিৰীৰ মৃত্যু হৈছে। ২০০১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰত আল কায়দাৰ নেতা ওছামা বিন লাডেনে আমেৰিকা আক্ৰমণ কৰিছিল। সেই সময়ত জাৱাহিৰীয়ে তেওঁক এই কামত সহায় কৰিছিল। পৰৱৰ্তী সময়ত তেওঁ আল কায়দাক জীয়াই ৰখাৰ লগতে ইয়াক আৰু অধিক প্ৰচাৰ কৰাৰ দায়িত্ব লয়। আফগানিস্তানৰ মাটিৰ পৰা আমেৰিকাৰ সৈন্য প্ৰত্যাহাৰৰ মাত্ৰ ১১ মাহৰ ভিতৰতে সন্ত্ৰাসবাদৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধত আমেৰিকাই যথেষ্ট সফলতা লাভ কৰিছে। ১ আগষ্ট সোমবাৰে আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনে এই খবৰ প্ৰকাশ কৰে। আমেৰিকা আক্ৰমণৰ পিছত প্ৰায় ২১ বছৰ ধৰি আমেৰিকান সেনাই তেওঁক বন্দী কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল যদিও প্ৰতিবাৰেই বিফল হৈছিল।
* আয়মান আল-জাৱাহিৰী কোন?
আমেৰিকাত আক্ৰমণৰ পিছত বিশ্বই বিন লাডেনৰ লগতে আল-জাৱাহিৰীকো স্বীকৃতি দিছিল। জনা যায় যে তেওঁ বিন লাডেনৰ এই আক্ৰমণ সংঘটিত কৰাত সহায়ক আছিল। ইজিপ্তৰ ৰাজধানী চহৰ কায়ৰোত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল জাৱাহিৰীয়ে। ১৯৫১ চনৰ ১৯ জুনত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল। সৰুৰে পৰা ধৰ্মৰ প্ৰতি তেওঁৰ আগ্ৰহ আছিল। একে সময়তে তেওঁ সদায় কঠোৰ ইছলামিক শাসনৰ পক্ষপাতী আছিল। পিছলৈ তেওঁ চুন্নী ইছলামিক পুনৰুজ্জীৱনৰ আটাইতকৈ হিংসাত্মক শাখাত যোগদান কৰে। এই বিভাজন ইজিপ্ত আৰু অন্যান্য আৰব দেশত চৰকাৰী পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰচেষ্টাৰ সৈতে জড়িত আছিল। চকুৰ অস্ত্ৰোপচাৰ বিশেষজ্ঞ হিচাপে জৱাহিৰীয়ে নিজৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰিছিল। তদুপৰি তেওঁ মধ্যপ্ৰাচ্য আৰু মধ্য এছিয়া ভ্ৰমণ কৰিছিল। এই ভ্ৰমণৰ সময়ত তেওঁ ৰাছিয়াৰ বিৰুদ্ধে আফগানসকলৰ যুদ্ধৰ সাক্ষী হয় আৰু চৌদি আৰৱৰ ওছামা বিন লাডেন আৰু অন্যান্য আৰব নেতাসকলৰ সৈতে সাক্ষাৎ কৰে। সেই সময়ত বিন লাডেন আৰু অন্যান্য নেতাসকলে ৰাছিয়াৰ বাহিনীক আফগানিস্তানৰ পৰা খেদিবলৈ যুদ্ধত সহায় কৰি আছিল। ১৯৮১ চনত ইছলামিক মৌলবাদীয়ে ৰাষ্ট্ৰপতি আনোৱাৰ চাদাতক হত্যা কৰাৰ পিছত ইজিপ্তৰ এখন কাৰাগাৰত বন্দী হৈ আছিল জাৱাহিৰী। তাত নিৰ্যাতন চলোৱা শতাধিক উগ্ৰপন্থীৰ ভিতৰত তেওঁ অন্যতম আছিল। জীৱনীকাৰসকলে কয় যে এই অভিজ্ঞতাই তেওঁক উগ্ৰপন্থী কৰি তুলিছিল। সাত বছৰৰ পাছত আল-জাৱাহিৰী বিন লাডেনৰ লগত আছিল, যেতিয়া তেওঁ আল কায়দা প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। তেওঁ নিজৰ ইজিপ্তৰ সংগঠনটোক আল কায়দাৰ সৈতে সংযোগ কৰিছিল। তেওঁ আল কায়দালৈ সাংগঠনিক দক্ষতা আৰু অভিজ্ঞতা কঢ়িয়াই আনিছিল। এই সাংগঠনিক ক্ষমতাই আল কায়দাৰ অনুগামীক সংগঠিত কৰি সমগ্ৰ বিশ্বতে আক্ৰমণ চলাবলৈ অনুমতি দিয়ে।
* জাৱাহিৰী কিয় গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল?
৯/১১ আক্ৰমণৰ বাবে আত্মঘাতী বোমাৰু, টকা, পৰিকল্পনা আদিৰ বাবে কেইবাবছৰো লাগিছিল। পৰ্দাৰ আঁৰত এই কাম কৰাৰ পিছত জাৱাহিৰীয়ে নিশ্চিত কৰে যে এই কাণ্ডৰ পিছত সমগ্ৰ বিশ্বতে আল কায়দাৰ বিৰুদ্ধে আৰম্ভ হ’বলগীয়া আক্ৰমণক তেওঁলোকে প্ৰতিহত কৰিবলৈ সক্ষম হ’ব। ৯/১১ৰ পিছত জাৱাহিৰীয়ে আফগানিস্তান আৰু পাকিস্তানৰ সীমান্তৱৰ্তী অঞ্চলত আল কায়দা পুনৰ গঠন কৰে। তেওঁ ইৰাক, এছিয়া, য়েমেন আদি বিভিন্ন অঞ্চলত আল কায়দাৰ নেতৃত্ব দিছিল। তেওঁৰ নেতৃত্বতেই ৯/১১ৰ পৰিঘটনাৰ পিছত আফগানিস্তান আৰু পাকিস্তানৰ সীমান্তৱৰ্তী অঞ্চলত জাৱাহিৰীয়ে আল কায়দা পুনৰ গঠন কৰে। তেওঁ ইৰাক, এছিয়া, য়েমেন আদি বিভিন্ন অঞ্চলত আল কায়দাৰ নেতৃত্ব দিছিল। তেওঁৰ নেতৃত্বতেই ৯/১১ৰ পিছতো আল কায়দাই বিভিন্ন ঠাইত বালি, জাকাৰ্টা, মোম্বাছা, ৰিয়াদ, ইস্তানবুল, মাদ্ৰিদ, লণ্ডনত আক্ৰমণ চলাই থাকিল। পশ্চিমীয়া বিশ্বত তেওঁলোকৰ শেষ আক্ৰমণৰ বলি হৈছিল লণ্ডন। ২০০৫ চনত এই আক্ৰমণত ৫২ জন লোকৰ মৃত্যু হৈছিল। ইয়াৰ কিছু সময়ৰ পিছতে আক্ৰমণকাৰীক প্ৰতিহত কৰিবলৈ আমেৰিকা আৰু অন্যান্যৰ ড্ৰ’ন আৰু মিছাইল আক্ৰমণত আল কায়দাৰ বিভিন্ন সন্ত্ৰাসবাদী আৰু নেতা নিহত হয়, যাৰ ফলত তেওঁলোকৰ বিভিন্ন ডিভিজন ধ্বংস হয়।
* জাৱাহিৰীৰ মৃত্যু কেনেকৈ হ’ল?
৩১ জুলাই দেওবাৰে সূৰ্য উদয়ৰ সময়ত আফগানিস্তানৰ কাবুলৰ এটা ঘৰৰ বেলকনিত উপস্থিত হয় আল-জাৱাহিৰী। কিছুদিন তেওঁ তাত আছিল। আমেৰিকাৰ চোৰাংচোৱা সূত্ৰৰ মতে, তেওঁ এই বেলকনিখনলৈ তেওঁ সঘনাই গৈছিল। দেওবাৰে আমেৰিকাৰ এখন ড্ৰ’নে আল কায়দাৰ নেতাগৰাকীৰ ওপৰত দুটা হেলফায়াৰ মিছাইল নিক্ষেপ কৰে বুলি আমেৰিকাৰ বিষয়াসকলে জানিবলৈ দিয়ে। সেই সময়ত তেওঁ বেলকনিত থিয় হৈ আছিল। আফগানিস্তানত তেওঁৰ উপস্থিতি কিছুদিনৰ পৰা সন্দেহ কৰা হৈছে বুলি খবৰ আহিছিল। আমেৰিকাৰ বিষয়াসকলে এই বছৰ গম পাইছিল যে শেহতীয়াকৈ জাৱাহিৰীৰ পত্নী আৰু পৰিয়ালৰ আন সদস্যসকলক কাবুলৰ এটা নিৰাপদ ঘৰলৈ লৈ যোৱা হৈছে। আমেৰিকাৰ বিষয়াসকলে জনোৱা মতে, বিগত কেইমাহমানৰ পৰা বাইডেনকে ধৰি দেশৰ সকলো শীৰ্ষ নেতাই তেওঁৰ পৰিচয় নিশ্চিত কৰি তেওঁৰ বেলকনিত থিয় হৈ থকাৰ অভ্যাসটো পৰ্যবেক্ষণ কৰিছিল। খবৰ পোৱা গৈছে যে তাৰ পিছতে তেওঁক হত্যা কৰাৰ সিদ্ধান্ত লোৱা হৈছিল।
(শতাব্দ সম্পাদনা গোট)